Trái nhàu là gì?
Cây nhàu, thuộc họ cà phê và có tên khoa học là Morinda citrifolia, được biết đến bằng tên tiếng Anh là NONI, thường mọc ở vùng nhiệt đới và ôn đới.
Ở Việt Nam, cây nhàu phổ biến ở những vùng ẩm thấp dọc theo bờ sông, ao hồ, hoặc mương rạch ở khắp các tỉnh miền Nam và một số tỉnh miền Trung. Nó còn được biết đến bằng nhiều tên gọi khác nhau như cây Ngao hay Nhàu núi.
Cây nhàu thường cao từ 4 đến 8 mét, có thân và cành non mập, có 4 cạnh rõ, màu lục hoặc nâu nhạt. Cành non có màu xanh, tiết diện vuông và có rãnh, nhẵn; còn cành già có tiết diện tròn, màu nâu xám. Lá mọc đối, hình bầu dục dài từ 12 đến 30 cm, rộng từ 6 đến 15 cm, mép uốn lượn, màu xanh bóng đậm ở mặt trên và nhạt hơn ở mặt dưới.
Bìa lá hơi dợn sóng và gân lá hình lông chim, nổi rõ ở mặt dưới, với 6-7 cặp gân phụ. Cuống lá dài từ 1 đến 2 cm và lá kèm nằm giữa 2 lá mọc đối, hình xoan, cao từ 1 đến 1.5 cm, màu xanh nhạt.
Cụm hoa của cây nhàu thường ở dạng đầu hình tròn hoặc hơi bầu, nằm ở ngoài nách lá. Cụm hoa có hình trụ, màu xanh, nhẵn, dài từ 1 đến 2 cm. Đáy cụm hoa có 3 phiến hẹp, dài từ 5 đến 8 mm. Hoa đều, lưỡng tính, với mẫu hoa gồm 5 chiếc.
Đài hoa là một gờ tròn, cánh hoa 5, ống tràng hình phễu, màu xanh nhạt, cao từ 7 đến 12 mm, bên trong có nhiều lông trắng; và 5 thùy dài khoảng từ 5 đến 8 mm, màu trắng, hình bầu dục đầu nhọn, với đỉnh có phụ bộ là một mấu nhỏ cong vào trong.
Quả nhàu khi còn non có màu xanh nhạt, dài từ 5 đến 7 cm, rộng từ 3 đến 4 cm. Khi quả già, màu ngà vàng, nhẵn bóng, mang mùi khai, trên quả thường có vết tích; khi chín, quả có màu vàng, chứa cơm mềm và ăn được.
Các bộ phận của cây nhàu như lá, rễ, vỏ cây và đặc biệt là phần quả nhàu đều có thể được sử dụng để làm thuốc. Quả nhàu thường được thu hái để làm thuốc khi đã già hoặc sắp chín, trong khi lá nhàu thường được thu hoạch vào mùa xuân và rễ cây thì thường được thu hoạch vào mùa đông
Giá trị dinh dưỡng trong 100g nhàu
Trái nhàu là một nguồn cung cấp dinh dưỡng đa dạng và chứa nhiều chất chống oxy hóa. Trong mỗi 100g trái nhàu, bạn có thể tìm thấy các thành phần dinh dưỡng sau:
Calo: 47 calo
Protein: hơn 1g
Chất béo: hơn 1g
Vitamin C: cung cấp 33% nhu cầu hàng ngày (RDI)
Đường: 8g
Kali: cung cấp 3% nhu cầu hàng ngày (RDI)
Biotin: cung cấp 17% nhu cầu hàng ngày (RDI)
Canxi: cung cấp 3% nhu cầu hàng ngày (RDI)
Magiê: cung cấp 4% nhu cầu hàng ngày (RDI)
Folate: cung cấp 6% nhu cầu hàng ngày (RDI)
Ngoài ra, trái nhàu còn chứa một số chất chống oxy hóa quan trọng như iridoids, vitamin C, E, beta-carotene, và nhiều chất khác
Công dụng của trái nhàu trong dân gian
Trong quả nhàu chứa rất nhiều dưỡng chất có ích như các alkaloids, glucozit anthraquinonie, sterol, proxeronine và một số dưỡng chất khác có lợi.
Các vitamin thuộc nhóm B và nhóm C cùng các hoạt chất như canxi, axit linoleic, magiê, kali, protein cùng đóng góp vào sự đa dạng dinh dưỡng của trái nhàu khô. Do vị cay nồng của quả nhàu khi tươi, khó ngửi nên ít được sử dụng tươi sống.
Thường thì trái nhàu được phơi khô hoặc nướng chín để ăn, và hiện nay phổ biến nhất là ngâm rượu hoặc làm trà để uống. Cả y học đông y và y học hiện đại đều đã nghiên cứu và chỉ ra rất nhiều công dụng phổ biến của trái nhàu
Giảm đau và phòng ngừa các bệnh liên quan đến xương khớp
Để giảm đau nhức và phòng ngừa, điều trị các bệnh liên quan đến xương khớp, đặc biệt là viêm xương khớp do thoái hóa sụn, quan trọng là duy trì sự khỏe mạnh của sụn khớp. Sụn khỏe mạnh giúp cho việc vận động của xương khớp diễn ra một cách mượt mà. Khi sụn bị tổn thương hoặc thoái hóa, sự ma sát giữa các đầu xương có thể gây ra cảm giác sưng đau và làm hạn chế khả năng vận động của xương khớp.
Trong trái nhàu khô chứa canxi, giúp củng cố sự vững chắc của hệ thống xương, giảm thiểu nguy cơ loãng xương và ngăn ngừa các cơn đau khớp đột ngột do viêm khớp, bệnh Gout và các nguyên nhân khác.
Ngoài ra, trái nhàu khô còn chứa các hoạt chất giúp kháng viêm, giảm thiểu sự viêm nhiễm trong khớp, giúp giảm đau nhức, giảm phong tê thấp và giảm đau đầu
Giúp hệ miễn dịch khoẻ mạnh
Trái nhàu không chỉ giúp loại bỏ các độc tố trong cơ thể và phòng chống cảm cúm, mà còn có khả năng tăng cường hệ miễn dịch cho những người có cơ thể yếu và thường xuyên mắc các bệnh nhỏ.
Nó cũng được biết đến như là một phương thuốc tự nhiên trong việc trị cảm, giảm sốt nhanh chóng, và làm dịu các triệu chứng ho và hen suyễn với hiệu quả đáng kể.
Sự kết hợp của hoạt chất proxeronine và enzym trong đường tiêu hóa giúp tế bào phục hồi và tái tạo một cách nhanh chóng, từ đó tăng cường chức năng của hệ miễn dịch, đảm bảo mọi hoạt động của cơ thể diễn ra bình thường và linh hoạt.
Hơn nữa, nó còn ngăn ngừa sự phát triển của các tế bào xấu và bảo vệ cơ thể khỏe mạnh.
Kiểm soát tim mạch và đường huyết ổn định
Một nghiên cứu tại Đại học Y khoa Illinois, Rockford, Hoa Kỳ, đã chứng minh rằng việc sử dụng trái nhàu có thể giảm mức cholesterol LDL (cholesterol xấu), tổng hàm lượng cholesterol, homocysteine và cải thiện mức cholesterol HDL (cholesterol tốt) trong cơ thể.
Điều này giúp bảo vệ hệ thống tim mạch và duy trì đường huyết ở mức ổn định.
Ngoài ra, có nhiều bằng chứng khoa học khác đã chứng minh rằng thức uống từ trái nhàu cũng giúp giảm mức độ glycosylated hemoglobin, triglyceride huyết thanh và cholesterol lipoprotein trong cơ thể.
Việc tăng cường độ nhạy cảm với insulin và kích thích quá trình hấp thu glucose cũng có thể được coi là một phương pháp điều trị hiệu quả đối với bệnh nhân đái tháo đường.
Giúp giảm cân, giảm stress, tăng sức khoẻ làn da
Việc sử dụng các sản phẩm thức uống chiết xuất từ trái nhàu là một phương pháp hiệu quả trong việc làm đẹp và chăm sóc da. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước ép từ loại quả này chứa nhiều thành phần hóa học có khả năng kích thích sản xuất collagen và ngăn ngừa sự hình thành nếp nhăn trên da.
Đặc tính chống vi khuẩn và chống viêm của trái nhàu cũng đã được chứng minh hoạt động ở cấp độ tế bào, làm giảm các vấn đề da như mụn, bỏng, dị ứng da và nổi mề đay. Sự hiện diện của các axit béo thiết yếu và nồng độ cao của các thành phần có lợi giúp cân bằng các tế bào bất thường, từ đó hỗ trợ quá trình phục hồi và duy trì làn da trẻ trung và khỏe mạnh.
Uống nước cốt trái nhàu cũng có thể giúp giảm cân hiệu quả bằng cách làm giảm cảm giác thèm ăn. Đối với những người thường xuyên gặp căng thẳng và áp lực từ công việc, sử dụng trái nhàu có thể giúp cải thiện tinh thần, giảm lo lắng và mang lại cảm giác tích cực hơn.
Hỗ trợ và ngăn ngừa bệnh ung thư
Nước ép từ trái nhàu được biết đến với đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ nhờ vào sự tồn tại của các hợp chất quan trọng như Vitamin C, beta carotene, iridoids và Vitamin E.
Nhiều nghiên cứu thực hiện trên các mô hình thử nghiệm khác nhau đã phát hiện ra tác dụng chống ung thư của nước ép từ trái nhàu đối với một số loại ung thư như ung thư gan, vú, miệng, cổ tử cung và phổi.
Một số thử nghiệm lâm sàng đã đánh giá tác động của nước ép trái nhàu đối với bệnh ung thư, và kết quả cho thấy rằng việc sử dụng đúng liều lượng có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư ở giai đoạn cuối và giảm mức độ hóa chất gây ung thư ở những người hút thuốc lá.
Do đó, nước ép từ trái nhàu có thể được sử dụng như một loại thực phẩm chức năng hỗ trợ cho bệnh nhân đang tiến hành xạ trị bệnh.
Giúp hệ tiêu hoá khoẻ mạnh, điều hoà kinh nguyệt cho chị em
Với đặc tính chát và mùi cay nồng đặc trưng, quả nhàu được biết đến với các lợi ích đối với hệ tiêu hoá, hoạt huyết, lợi tiểu và điều hoà kinh nguyệt.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, quả nhàu có thể giúp giảm tiết dịch niêm mạc dạ dày một cách hiệu quả, đặc biệt là trong các trường hợp trào ngược dạ dày và các vấn đề về tiêu hoá. Quả nhàu cũng có khả năng hỗ trợ tăng cường hoạt động và co bóp của dạ dày, giúp hệ tiêu hoá khỏe mạnh hơn.
Đối với phụ nữ, trái nhàu không chỉ là nguyên liệu làm đẹp phổ biến mà còn có tác dụng ngăn ngừa dị ứng, chống trầm cảm và rối loạn tâm thần ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Đối với những phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản, việc tiêu thụ quả nhàu thường xuyên có thể giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt
Một vài cách sử dụng trái nhàu hiệu quả
Trái nhàu tươi
Là lựa chọn phổ biến của nhiều người và cách sử dụng này rất đơn giản.
Bạn chỉ cần chọn những quả nhàu già - những quả đã chuyển sang màu trắng hoặc hơi vàng. Sau đó, rửa sạch và chấm muối ăn.
Hoặc bạn cũng có thể nướng chín những quả nhàu già và sử dụng chúng để hỗ trợ điều trị kiết lị, ho, hen và cảm. Bài thuốc này cũng rất hiệu quả với những người mắc tiểu đường hoặc phù nhẹ do tim mạch.
Quả nhàu già cũng có thể được sử dụng để trị mụn. Bạn chỉ cần cắt 1/2 quả nhàu, rửa sạch, cắt lát và đắp lên vùng da bị mụn. Sau đó, sử dụng gạc băng để kín lại và để khoảng 1-2 giờ. Thực hiện hàng ngày khoảng 2-3 lần để nốt mụn mau lành, da nhanh chóng hồi phục và hạn chế sẹo
Trái nhàu khô
Để bảo quản và sử dụng trái nhàu trong thời gian dài, bạn có thể chế biến chúng thành trái nhàu khô. Đơn giản chỉ cần lấy quả nhàu (cả quả non và quả già đều được), rửa sạch và để ráo nước. Sau đó, cắt đôi hoặc thái nhỏ và phơi hoặc sấy khô.
Đưa trái nhàu khô vào túi ni lông dày và bọc kín để bảo quản. Khi cần sử dụng, chỉ cần đem trái nhàu khô vào nồi sắc để lấy nước uống. Với trái nhàu đã được thái nhỏ trước khi phơi khô, bạn có thể đặt chúng trực tiếp vào ấm, sau đó rót nước sôi vào để pha như pha trà.
Dùng trái nhàu ngâm rượu
Là một trong những phương pháp chăm sóc sức khỏe vô cùng hiệu quả. Sử dụng rượu trái nhàu để uống hoặc xoa bóp lên các vùng đau nhức có thể giảm đau một cách hiệu quả.
Để ngâm rượu trái nhàu, trước hết bạn cần chuẩn bị trái nhàu đã phơi khô và rượu trắng cùng một bình thủy tinh. Trái nhàu khô có thể dễ dàng mua được trên thị trường hoặc bạn có thể tự phơi khô trái nhàu tươi một cách đơn giản.
Để ngâm rượu trái nhàu, bạn cần làm sạch trái nhàu và xôi qua rượu trước khi đặt vào bình. Sau khi xếp trái nhàu vào bình, đổ đầy rượu trắng (loại rượu 40 độ) và đậy kín nắp. Sau khoảng 2 tuần ngâm, rượu trái nhàu đã sẵn sàng sử dụng và sẽ mang lại hiệu quả tốt nếu sử dụng đúng cách
Trái nhàu ngâm đường
Khi sử dụng phương pháp ngâm đường, trái nhàu trở nên tươi mới hơn vì trong quá trình này, nước và dinh dưỡng sẽ chảy ra từ trái nhàu, giúp cải thiện việc hấp thu dưỡng chất.
Thao tác này rất đơn giản, chỉ cần làm sạch trái nhàu, thái thành lát và xếp chúng vào lọ thủy tinh, sau đó rải đều đường lên các lớp trái. Sau khoảng 3 tuần, bạn có thể lấy ra để sử dụng. Trái nhàu ngâm đường khi sử dụng sẽ bao gồm cả nước và phần thịt của trái.
Phần thịt này sẽ không được ăn mà thường được ép khô để lấy nước uống, cùng với phần nước ngâm, sau đó bã được loại bỏ
Dùng trà từ trái nhàu
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại trà được chiết xuất từ trái nhàu, mà người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm mua và sử dụng cũng rất đơn giản. Thường được bày bán dưới dạng túi lọc, người uống chỉ cần pha sôi nước và ngâm túi lọc trong một khoảng thời gian nhất định là có thể sử dụng.
Tuy nhiên, mặc dù cách sử dụng trà nhàu rất đơn giản và hiệu quả phụ của sản phẩm ít được đề cập đến. Khi sử dụng, cần lưu ý không nên tiêu thụ quá liều so với khuyến nghị.
Lý do là trà nhàu chứa một lượng kali đáng kể. Mặc dù kali có thể có tác dụng tốt đối với tim mạch, huyết áp và cải thiện chứng biếng ăn, nhưng khi lượng kali tích tụ quá nhiều, có thể gây ra các triệu chứng như tắc thực quản, loạn nhịp tim, ảnh hưởng đến dạ dày, buồn nôn và yếu mạch.
Do đó, việc sử dụng cần phải tuân theo hướng dẫn và khuyến nghị, không nên lạm dụng để tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe
Trái nhàu trong y học
Cây nhàu nói chung và trái nhau nói riêng đã được xác định có công dụng và được sử dụng trong nhiều bài thuốc đông y. Đối với các bệnh lý nghiêm trọng như cao huyết áp, tiểu đường, và ung thư, việc kết hợp sử dụng các thảo dược tự nhiên với các phương pháp điều trị hiện đại là cần thiết để đạt được hiệu quả trị liệu tốt nhất
Theo y học phương Đông và dân gian
Theo đông y, trái nhàu được xem là có vị chát, thuộc vào kinh thận và đại tràng, có tác dụng nhuận tràng, lợi tiểu, hoạt huyết và điều kinh.
Do đó, trái nhàu thường được sử dụng để điều trị táo bón, khó tiểu, điều hòa kinh nguyệt, giảm sốt, điều trị ho và hen suyễn, đồng thời giúp tăng cường hệ miễn dịch và sức đề kháng cho cơ thể.
Ngoài ra, trái nhàu còn có nhiều lợi ích khác cho sức khỏe và cần được tìm hiểu kỹ hơn theo bác sĩ
Theo y học hiện đại
Trái nhàu có nhiều ứng dụng trong việc điều trị nhiều bệnh lý khác nhau như cao huyết áp, béo phì, tiểu đường, bệnh tim, suy nhược, và đau nhức cơ thể.
Nước ép từ trái nhàu được biết đến với khả năng cải thiện cơn đau gây ra bởi các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư, và viêm khớp.
Hợp chất proxeronine có trong trái nhàu giúp kích thích các tế bào trong cơ thể chống lại tình trạng nhiễm trùng và giảm đau một cách hiệu quả.
Trái nhàu còn được biết đến với khả năng hạ huyết áp, an thần, nhuận tràng và lợi tiểu nhẹ. Trái nhàu cũng có công dụng kích thích tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu vitamin, khoáng chất.
Nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao, trái nhàu còn giúp tiêu diệt các gốc tự do gây hại cho cơ thể.
Cây nhàu cũng có tác dụng chống viêm đối với một số bệnh lý xương khớp như bệnh viêm khớp mãn tính và hội chứng ống cổ tay.
Trái nhàu cũng được biết đến với khả năng giảm vết sưng bỏng hoặc giảm đau do chấn thương nhờ có chứa Damnacanthal, có thể ức chế tế bào ác tính và giúp thu nhỏ kích thước các khối u ác tính.
Dịch chiết từ quả nhàu cũng được sử dụng để ức chế quá trình tiết dịch ở niêm mạc dạ dày, hỗ trợ điều trị viêm dạ dày và trào ngược axit dạ dày.
Uống nước cốt trái nhàu cũng có thể giúp giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ trong việc giảm cân hiệu quả.
Những lưu ý khi sử dụng trái nhàu
Khi sử dụng các phần của cây nhàu để điều trị bệnh, bạn cần lưu ý các vấn đề sau:
Nhàu tươi và nước ép từ quả nhàu không độc, nên bệnh nhân có thể sử dụng với lượng lớn.
Uống nước ép nhàu thường xuyên có thể kích thích cơ thể tiết ra endorphin - hormone giúp thư giãn não bộ, giảm stress và điều hòa huyết áp.
Nếu dùng với liều cao, nước ép từ trái nhàu còn có thể hỗ trợ cai nghiện ma túy, rượu và thuốc lá. Tuy nhiên, bạn nên thảo luận cụ thể với bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn chi tiết. Hiện chưa có thông tin ghi nhận về các tác dụng phụ khi sử dụng quả nhàu và nước ép nhàu với liều cao.
Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo bạn chỉ nên sử dụng với các liều lượng sau:
Người trẻ và có thể sức khỏe: Sử dụng 30ml/ngày.
Người mới phẫu thuật hoặc đang hồi phục từ chấn thương: Sử dụng 180 - 240ml/ngày trong ngày đầu tiên, sau đó duy trì với liều lượng 90 - 120ml/ngày.
Người cao tuổi cần bổ sung sức khỏe: Sử dụng 60ml/ngày, chia thành 2 lần uống vào buổi sáng và tối.
Người sử dụng nước ép nhàu để điều trị bệnh: Sử dụng 160ml/ngày trong tháng đầu, sau đó có thể điều chỉnh liều lượng phù hợp.
Người mắc bệnh tiểu đường, ung thư: Sử dụng 180 - 240ml/ngày.
Người mắc bệnh đe dọa trực tiếp tới tính mạng: Sử dụng 480 - 600ml/ngày.
Không nên sử dụng cây nhàuhay trái nhàu cho những người có huyết áp thấp và nên thảo luận với bác sĩ nếu bạn đang dùng thuốc hạ áp.
Không nên sử dụng cho phụ nữ mang thai vì nhàu có thể gây ra hiện tượng thông kinh và hoạt động kích thích huyết áp.
Cần cẩn trọng khi sử dụng nước ép nhàu và các loại thuốc chứa dược liệu nhàu cho bệnh nhân có viêm thận
Cách bảo quản trái nhàu tươi
Khi mua trái nhàu về, nên rửa kỹ bằng nước sạch, nhẹ nhàng và đều để loại bỏ bụi bẩn. Sử dụng một ít nước muối pha loãng để ngâm trái nhàu trong khoảng 5 phút (không nên ngâm lâu hơn để tránh làm biến chất trái cây).
Sau khi rửa, cần chú ý vệ sinh kỹ càng phần cuống của trái nhàu, vì đây là nơi thường có nhiều bụi bẩn bám.
Dùng khăn hoặc để trái cây phơi trước gió để vỏ trái cây khô ráo và sạch nước. Sau đó, sắp xếp trái nhàu ra rổ và đặt nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời và nhiệt độ cao.
Khi đặt trái nhàu vào rổ, tránh chất chồng lên nhau để tránh làm trái bị dập. Nên phân loại các trái ra, đặc biệt là những trái đã chín để riêng ra và không nên để chúng gần nhau, vì sự gần gũi này có thể làm cho các trái chưa chín nhanh chóng chín hơn. Bảo quản trong túi nilon, ở nơi khô ráo, tránh ẩm ướt và côn trùng.
Sau khi đã chế biến xong, để bảo quản trái nhàu hiệu quả, cần tuân thủ các điều sau:
- Tránh ánh nắng trực tiếp.
- Bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.
- Giữ nhiệt độ dưới 25 độ C
Mua trái nhàu tươi, trái nhàu khô ở đâu?
Trái nhàu là một loại dược liệu hữu ích và dễ dàng tìm mua. Tuy nhiên, người tiêu dùng cần lựa chọn các địa điểm bán sản phẩm có chất lượng, uy tín để đảm bảo sự hiệu quả cao nhất khi sử dụng.
Cạnh đó, nông sản Phương Nam với vùng nguyên liệu trồng hữu cơ tại khu vực chợ Gạo, Tiền Giang đem đến nguồn nguyên liệu trái nhàu sạch, đạt chuẩn an toàn sử dụng đến mọi người. Với mô hình và quy trình bài bản, tập trung, kỹ thuật chăm sóc giàu kinh nghiệm, đảm bảo đáp ứng được sản lượng lớn các sản phẩm liên quan đến cây nhàu.
Từ trái nhàu tươi, trái nhàu khô phơi nắng tự nhiên, rễ nhàu... Cung ứng được nhiều nhu cầu khách hàng hay lượng nguyên liệu cho các nhà thuốc Đông y hay các doanh nghiệp có nhu cầu.
Ảnh: Bảng vẽ qui hoạch trồng cây nhàu tập trung tại Huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang (hình phân phối)
Ảnh: Bảng vẽ qui hoạch trồng cây nhàu tập trung tại Huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang (hình mặt cắt).
Khi có nhu cầu, quý khách hàng có thể liên hệ để được tư vấn và mua hàng tại:
Tại TP.HCM
- 644/4/3 đường Ba Tháng Hai, Phường 14, Quận 10
- 16 đường 359 (Đỗ Xuân Hợp), Phường Phước Long B, TP.Thủ Đức (Q.9 cũ)
Điện thoại/Zalo: 0909 399 480 (Anh Hiếu)
Địa chỉ dự án trồng: Ấp Bình Thọ I, Bình Phục Nhứt, Chợ Gạo, Tiền Giang
Email: Cungcaptrainhau@gmail.com
